|
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
|
Sevengewalt - Zevenghewaet
De Geschiedenis van Siebengewald
| ||||||||
|
| ||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sevengewalt - Zevenghewaet
De Geschiedenis van Siebengewald
| ||||||||
|
| ||||||||
|
Een pagina over Siebengewald op oude kaarten zou heel kort kunnen zijn. Mij zijn geen kaarten van voor 1800 bekend waarop Siebengewald vermeld is (afgezien van de kaart met de grenzen van Afferden, zie Grenzen->1552->kaart). En maar één waarop Plees terug te vinden is, maar dat is dan ook wel een echt oude: de kaart van het hertogdom Kleef van Nicolaas Geelkerken uit 1614. Hiernaast staat een uitsnede van de omgeving (Gennep-Kevelaer), en daaronder in detail Afferden en Plees (met de Bleijenbeekse molen en de Schenkendijk).
Deze kaart laat meteen zien waarom we hier toch naar oude kaarten kijken: het gaat niet zozeer om Siebengewald, maar om de manier waarop de oude grenzen weergegeven zijn. En dan valt op dat Geelkerken als een van de weinigen een poging gedaan heeft de Gelders-Kleefse grens tussen Afferden en het ambt Goch correct weer te geven. Hij was kennelijk geinformeerd over het grensverdrag van zo'n 50 jaar eerder. De uitstulping tot aan de Gaesdonck is goed te herkennen. Let er ook op dat de grens daaronder weer terugloopt richting Maas, en dat Baal (Barle) zodoende aan de Kleefse kant van de grens ligt. |
| |
|
|
|
Op de twee kaarten hierboven zijn deze details nog goed terug te vinden. De linker, van Pitt&Swart (1680, de kaart is 90° gedraaid met wat we gewend zijn; deze kaart is ook van Schenk&Valk bekend.), bevat een Afferdse grens die om Siebengewald terugknikt naar de Maas, met Barle aan de Kleefse kant. Op de rechter, van Sanson (1693), is de knik minder scherp, maar nog steeds goed zichtbaar. Op beide kaarten buigt de grens te snel van de Maas naar de Gaesdonck, zonder de punt tot vlakbij Hommersum. Dat hebben ze gemeen met bijna alle onderstaande, met Ottens als uitzondering. | |
|
Aan andere kaartenmakers zijn deze details niet besteed. De grens wordt meestal als een flauw gebogen lijn vanaf de Maas ingetekend, vloeiend doorlopend naar het zuiden. Als Baal er op voorkomt ligt het meestal ergens op de Bergerhei, tussen Bergen en de Gaesdonck. Dit is een stukje van de kaart van de bekende kaartenmaker en uitgever Blaeu van het Hertogdom Kleef (ca. 1640), Clivia Ducatus et Ravestein dominium. Oeffelt is zoals het hoort bij Kleef getrokken. Deze en volgende kaarten zijn aan te klikken om ze in hun geheel te zien, in een bescheiden resolutie. |
|
Een volgend voorbeeld is een uitsnede (linksboven Gennep, rechts Goch) uit de kaart van het Hertogdom Kleef door Nic. Visscher, uit ca. 1700. Het detail bij Oeffelt is afwezig. De kaart is geen copie van die van Blaeu, maar het Afferdse grensverloop is hetzelfde. In de zeventiende eeuw heeft Brandenburg bezit genomen van o.a. het hertogdom Kleef. Gelre is uiteen gevallen in de Nederlandse provincie Gelderland enerzijds, en anderzijds het Overkwartier dat na 1648 deel uitmaakt van de Spaanse Nederlanden. |
| In 1713 wordt, als gevolg van de Spaanse opvolgingsstrijd, de soevereiniteit in de landen tussen Maas en Rijn opnieuw geregeld bij het verdrag van Utrecht. Pruisen/Brandenburg voegt het grootste deel van het Overkwartier aan zijn gebied toe. Administratief blijft het gescheiden van Kleef, met een grote rol voor de lokale adel. De grens tussen Afferden en het Kleefse Amt Goch blijft dus een echte grens. Deze kaart van Ottens uit ca. 1740 toont de verdeling van het Overkwartier in Pruisisch, Oostenrijks en Staats, die tot de Franse tijd blijft bestaan. |
| De nog iets latere kaart (1780) van Lotter toont dezelfde situatie. Net als op de vorige kaart loopt de grens vanaf de Maas eerst in noordoostelijke richting, wat op zich correct is, maar wel vlak boven Afferden en Bleijenbeek. Deze kaart lijkt op die van Fischbach, en kan de oorzaak zijn van het misverstand dat we bespraken bij de historische kaarten. En dat terwijl Geelkerken in 1614 zo goed begonnen was! |